TROPISCH INSTITUUT ANTWERPEN - 30/03


Al sinds onze vroege tienerjaren werden wij geconfronteerd met het gigantisch gebouw van het Tropisch Instituut in Antwerpen. We moesten indertijd ook alle verhalen horen van vreemde ziekten die je in Afrika kon oplopen en waarvoor je enorme inspuitingen moest krijgen alvorens je naar ginder vertrok. Als kind - en eigenlijk nu soms ook nog een beetje - had het instituut een griezelige uitstraling.

Vandaag gingen we als +60-igers op geleid bezoek. Ons verlossen van alle vooroordelen en hun magie. 




Zeg nou zelf. De eerste aanblik midden de stad toont een echt ambitieus gebouw, met een kracht uitstralende voorgevel waarachter god-weet-wat allemaal voor gif vermengingen gebeuren.

Een eerste blik op de majustueuse binnengangen katapulteert ons 100 terug in de tijd en vaagt niet veel van de vooroordelen weg. 





De voormalige hoofdingang lag vandaag mooi in de zon en de mooi aangelegde voortuin schitterde. Aan de straatkant een bijzondere bomenrij.






Ga je door de actuele voordeur naar binnen, bots je onmiddellijk op dit kunstwerk. Tropisch wordt voor je neus geprojecteerd.  





Doel van onze bezoekersgroep is de opgeborgen kunst binnen de muren van het Tropisch Instituut te ontdekken. Als eerste was de kunstzinnig aangelegde tuin aan de beurt.
Het waren de Kartuizers in de 14de eeuw die zich als eerste vestigden op deze plek in een vluchthuis. Ze kwamen van Lier en bouwden stelselmatig een  klooster op deze plaats waar voorheen bleekvelden waren. In de 18de eeuw verdreven de Franse bezetters de monniken. In de 19de eeuw kochten de Kapucinessen de gebouwen en breidden uit tot een ziekenhuis, waar vooral reizigers die uit het buitenland terug kwamen een poosje in quarantaine  verbleven. Het is toen dat men meer en meer met tropische ziekten in contact kwam en zocht naar oplossingen en preventieve beschermingen.



Het was vooral in de periode dat Belgisch-Kongo floreerde dat veel Belgen actief waren in Afrika en daar blootgesteld werden aan bacteriën waartegen we als West-Europeanen geen verhaal hadden. Het was vooral de malariamug waarrond heel wat onrust ontstond. En wat te doen tegen al die mieren?






Verder naar de kunst. Uit een enorm wandschilderij haalden we de volgende fragmenten. Kunst uit de Congo. 






Van aan de zijkant kijkt onze koning toe: Albert I





In de voormalige bibblitheek werden we geattendeerd op de bijzondere ramen.






We maakten ook kennis met Alphonse Broden. De pionier van de geneeskunde in Congo.





In vele kleuren namen we afscheid na een te kort, maar toch bijzonder en leerrijk bezoek.

Bleekweide

Een bleekweide, bleekveld of bleek is een kort gemaaide grasweide, die ervoor diende om linnen te bleken. Omdat de begijnen vaak hun inkomsten verdienden door de was te doen voor anderen, was de bleekweide een onmisbaar deel van het begijnhof.

Reeds heel vroeg ontdekte men de kracht van zuurstof bij het 'bleken van linnen'. Na het wassen was het linnen vaak nog gelig en was de geur van het gebruik er niet uit. Het linnen werd echter frisser en bleker, lichter van tint, door het op een grasveld uit te spreiden en te laten drogen. Onder invloed van de zon werden vrije zuurstofatomen gevormd, die zich binden aan het vuil, wat hetzelfde effect geeft als bleken met waterstofperoxide.[1] Daardoor kreeg het linnen een frisse geur en een blanke kleur. Vandaar het woord "bleken".
Tot in de 20e eeuw werden er nog bleekweiden gebruikt in de textielindustrie. Ook thuis legden veel mensen hun was nog op de bleek te drogen.


Broden Alphonse:

  • geboren te Diest : 10 september 1875
  • overleden : 10 december 1929
  • geneesheer.

Zijn vele werken bewezen zijn kennis en de  vooruitgang van de mensheid in de strijd tegen tropische ziekten.

Werken:
1899: Recherches sur l’histoire du tuberculose det l’action curative de la tuberculine. In Arch. de Médécine expérimentale, Tome XI, janvier 1899, nr. 1, 53 p.
1900: La Malaria d’après les dernières des Italiens. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales, 7e année, 2 février, p. 104-115.
1900: Quelques remarques sur la méthode de Romnowsky. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales, p. 799-800.
1901: La maladie du sommeil; communication préliminaire. In Bulletin de l’Académie Royale de Médecine de Belgique, n° 15, p. 750-760.
1901: La prophylaxis de la malaria au Congo. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales, p. 543-550.
1901: La maladie du sommeil. Semaine Médicale, nov. 6, p. 366.
1903: Un cas d’infection du sang chez l’Européen par un trypanosome. In Bulletin de la Sociéte d’Etudes coloniales, 13 avril, p. 221-224.
1903: Le surra ou maladie de la tsétsé chez les boeufs à Leopoldville, Etat du Congo. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales, 13 avril, p. 225-227.
1904: Les infections à trypanosomes au Congo Belge chez l’homme et les animaux. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales, février, p. 116-142.
1904: Trypanosomiasis et maladies du sommeil. 3e communication préliminaire. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales, p. 701-713.
1904: Un nouveau cas de trypanosomiasis chez l’Européen. 5e communication préliminaire. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales, p. 714-719.
1904: Ueber einige Fälle von Infektion mit Trypanosomen am Kongo, an Menschen und Tieren beobachtet. InZeitschrift fur Angewandte Mikroskopie, t. X, p. 35-37.
1905: Parasites intestinaux chez les nègres. In Arch. für Schiffs- und Tropenhygiene, t. IX, p. 20-21.
1905: Un nouveau cas de trypanosomiasis chez l’Européen.In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales, p. 165-169.
1905: Trypanosomiasis chez l4Europeen. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales, p. 653-672.
1905: Les trypanosomes des grenouilles. Archiv. Fûr Schiffs-und Tropenhygiene, t. IX, p. 18-20.
1906: Rapport sur les travaux du laboratoire médical de Léopoldville de 1900 à 1905. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales,vol. II; 1906. Bruxelles, Hayez, 196 p.:
  • L’hémoglobinurie au Congo, p. 1-70
  • Les trypanosomiasis dans l’Etat du Congo, p. 71-188.
1906: La trypanosomiase humaine. Prophylaxie. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales. Bruxelles, Imprimerie Nouvelle, 13e année, p. 181-187.
1906: Trypanosomiases animales au Congo; communication préliminaire. In Bulletin de l’Académie Royale de Médecine de Belgique, p. 387-416.
1908: Traitement de la trypanosomiase humaine; 4e communication préliminaire. In Archiv. Für Schiffs- und Tropenhygiene, t. XII, p; 743-750. In samenwerking met Rodhain J.
1908: La lutte contre la trypanosomiase humaine dans l’Etat Indépendant du Congo. In Bulletin de la Société d’Etudes Coloniales, p. 393-405.
1908: Le liquide céphalo-rachidien dans la trypanosomiase humaine. In Le Névrax, Louvain, t. X fasc. 1, p. 63-78. In samenwerking met Rodhain J.
1908: La durée de l’incubation dans la trypanosomase humaine. In Archiv. für Schiffs- und Tropenhygiene, t. XII, p. 504-505. In samenwerking met Rodhain J.
1908: Action de l’antimoine dans le pian et la syphilis. In Archiv. für Schiffs- und Tropenhygiene, t. XII, p. 543-544. In samenwerking met Rodhain J.
1908: Ankylostomiase contractée au Sud-Kameroun par un Européen. Archiv für Schiffs- und Tropnehygiene, t. XII, p. 543-544. In samenwerking met Rodhain J.
1908: Contribution à l’étude de Porocephalus moniliformis. In Ann. Trop. Med. and Parasit, 1908-1909, t. XII, p. 543-544. in samenwerking met Rodhain J.
1908: Rapport sur les travaux faits au Laboratoire de la Société Belge d’Etudes Coloniales à l’hôpital des noirs et au lazaret pour trypanosomiés à Leopoldville (Congo Belge) 1907-1908. In Travaux du Laboratoire Médical de Leopoldville, Bruxelles, Hayez, vol. III, 156 p.In samenwerking met Rodhain J.:
  • La trypanosomiase humaine, p; 3-113 (Liquide céphalorachidien dans la tryp. humaine, p; 91-113.
  • Notes sur le traitement de la syphilis, p; 114-116.
  • Notes sur le traitement du pian par les sels solubles d’antimoine, p; 117.
  • Etudes sur le Porocephalus moniliformis, p. 118-138.
  • La lèpre, p. 139-140.
  • Notes de parasitologie intestinale, p; 141-143.
  • La filariose, p; 144-146.
1909: Pirolasmoses des bovidés observées au Stanley-Pool. In Bulletin de la Société de Pathologie Exotique, t. II, p. 120-124. Samen met Rodhain J.
1909: Dissociation des Trypanosomes congolense et cazalboui par l’émétique. In Bulletin de la Société de Pathologie Exotique, t. II, p. 125-126. Samen met Rodhain J.
1909: Traitement de la trypanosomiase humaine, 5e communication préliminaire. In Archiv. für Schiffs- und Tropenhygiene, t. XIII, p. 269-283. Samen met Rodhain.
1909: La myiase cutanée chez l’homme au Congo. In Archives de Parasitologie, t. XIII, p. 548-550. Samen met Rodhain J.
1909: Les modifications qui se produisent dans la composition du liquide céphalorachidien dans la tryanosomiase humaine sous l’influence du traitement de la maladie par les composés arsénicaux et l’émétique. In Le Névraxe, Louvain, t. X, fasc. 2, p. 169-187. Samen met Rodhain J.
1910: Action de l’émetique sur le Trypanosome angolaise (s. Cazalboui). In Bulletin de la Pathologie Exotique, t. III, p. 233-239. Samen met Rodhain J.
1910: Traitement de la trypanosomiase humaine; le Tryparosan, 6e communication préliminaire. In Archiv. für Schiffs- und Tropenhygiene, t. XIV, p. 215-226. Samen met Rhodain J.
1910: Traitement de la trypanosomiase humaine; 7e communication préliminaire. In Archiv. für Schiffs- und Tropenhygiene. T. XIV, p. 493-505, annexe p. 544-545. Samen Rhodain J.
1911: Contribution à l’étude de Porcephalus Armillatus. In Annals Trop. Med. & Parasit, t. IV, p. 167-176. Samen met Rodhain J.
1912: Le traitement des trypanoses animales au Congo Belge. In Bulletin Agricole du Congo Belge, t. III, p. 462-463. Samen met Rhodain J.
19..: Le Salvarsan et la trypanosomiase humaine. In Archiv für Schiffs- und Tropenhygiene, t. 16, p. 749-779. Samen Rhodain J. en Corin G.
1919: Les microfilaires chez les singes. In Compte rendu de la Société de Biologie, t. 85, p. 898-899.
1920: Diagnostic de la maladie du sommeil. In Annales de la Société Belgede Médecine Tropicale, Tome I, 1920-1921, nov. 1920, n° 1, p. 1-38.
1921: Rapport concernant la conservation et le développement de la population indigène. Congrès Colonial National 18-19-20 décembre 1920. In Compte rendu des séances. Bruxelles, p. 9 et 82-119.
1921: L’arsénophénylglycine et son succédané dans les trypanoses humaines et animales. In Annales de la Société Belge de Médécine Tropicale, Tome I, 1920-1921, p. 71-124. Samen met Rhodain J.
1921: Intolérance à la quinine. In Annales de la Société Belge de Médécine Tropicale, Tome I, 1920-1921, p. 153-157.
1921: Un cas de bilharzione rectale chez l’Européen au Congo belge. In Annales de la Société Belge de Médécine Tropicale, Tome I, 1920-1921, p. 171-173.
1921: Les caractéristique principales de la pathologie tropicale. In Bruxelles Médical, p. 61-66.
1921: Action du trypanbleu sur Trypanosoma Gambiense. In Annales de la Société Belge de Médecine Tropicale, tome I, 1920-1921, p. 281-285.
1921: L’atoxyl humaine. In Annales de la Société Belge de Médecine Tropicale, tome I, 1920-1921, p. 179-226. Samen met Rodhain J.
1921: Le diagnostic de la Dourine. In Comptes Rendus Hebdomadaires de la Société de Biologie, t. 84, p. 59-60. Samen met Van Goidsenhoven C.
1922: Un cas de bilharziose rectale chez un Européen au Congo Belges. In Annales de la Société Belge de Médecine Tropicale, tome II, p. 131-132.
1922: La formule hématologique chez les coloniaux. Volume jubilaire. In Société Royale des sciences Médicales et Naturelles de Bruxelles.
1922: La réaction de B.G. dans les affections tropicales. In Bruxelles Médical, t. II, p. 420-422.
1922: L’hygiène coloniale et les principales maladies tropicales. IIIe Congrès International Coloniale 1913. In Compte rendu, Gand (s.n.), p. 43-56.
1923: La thérapeutique des trypanoses humaines et animales. In Bulletin de la Société Royale des Sciences Médicales et Naturelles de Bruxelles, t. issue (2-3), p 30-41.
1923: L’otganisation médicale et hygiénique au Congo Belge. In Institut Colonial International, Session de Bruxelles, t. I, p. 36-40.
1925: Un Cas de nodosités juxta-articulaires asymétriques chez un Européen au Congo Belge. In Annales de la Société Belge de Médecine Tropicale, tome V, p. 25-32. Samen met Bernard R.
1925: Conférence internationale de Londres sur la maladie du sommeil. In Bulletin du Cercle zoologique Congolais, t. II, p. 120-124, 2e année. Samen metVan Campenhout E.
1925: Asymétrie du cerveau du gorille. In Bulletin du Cercle Zoologique Congolais, vol II, 2e année, p. 118-119.
1926: Mise au point au sujet de l’organisation médicale au Congo. IIe Congrès Belge, 6 et 7/2/ 1926, p. 79-81. Impr. Lesigne, Bruxelles.
1926: Travaux Polyclinique du Parc Léopold à Bruxelles et du centre vénérologique..., 375 p; (rapport annuel). Publié sous dir. Beckers R., Bernard R., ... (Kon. Bibl. bru. 35. 341 A). Voorwoord.
1927: Louis Gedoelst (nécrologie). In Annales de la Société Belge de Médecine Tropicale, t. VII, v-vi.
1928: La plasmochine dans le traitement de la malaria. In Annales de la Société Belge de Médecine Tropicale, t. VIII, p. 65-72.
1928: La thérapeutique de l’ambiase intestinale. In Annales de la Société Belge de Médecine Tropicale, t. VIII, p. 81-99.
1928: Congrès Colonial National, session démographie, Bruxelles.
1929: Analyse “Protozoology” de J.G. Thomson et A. Robertson. In Annales de la Société Belge de Médecine Tropicale, t. IX, p. 279-280